Als je vervolgens thuiskomt met een paard dat precies aan alle wensen op je verlanglijstje voldoet, dan is er geen haan die ernaar kraait. Maar wat als je nieuwe liefde een agressief probleempaard, niet meer geschikt om op te rijden, slecht gebouwd of extreem angstig is? Impulsaankoop of ware liefde, voor je omgeving is het duidelijk: je bent gevallen voor het verkeerde paard. De vraag is, is dat erg?

 

PENNY

Het verhaaltje wordt iedere maand weer keurig herhaald in de Penny en andere paardenboekjes. Een bang, verwaarloosd, agressief en/of onbegrepen paard wordt door de hoofdpersoon gered ondanks alle protest uit de omgeving en bloeit op tot een geweldig wedstrijdpaard. De ultieme meisjesdroom, want door alle liefde en zorg wordt het paard een zielsverwant die voor jou door het vuur gaat. Toch zijn dit niet alleen maar romantische verzinsels, want het gebeurt wel degelijk in de praktijk. En vaak. Zelfs de meest nuchtere paardenmensen zijn in staat om na een ontmoeting met hun droompaard hun hele leven om te gooien en alle goede raad uit hun omgeving in de wind te slaan. Dat maakte ook Petra Vlasblom, natural horsemanship trainster, mee. 'Eigenlijk was ik niet eens op zoek naar een paard, juist het tegenovergestelde. Nadat ik tijdens een vakantie in Australië voor het eerst met natural horsemanship in aanraking kwam, had ik samen met mijn vriend besloten om voor een jaar naar Australië te gaan om daar alles over deze manier van omgaan met paarden te leren. Voordat we vertrokken, gingen we nog één weekendje naar de Ardennen, en daar stond dit paard. Hij was acht jaar, heette Two Moons en het was liefde op het eerste gezicht. Ik wilde graag op hem rijden, maar dat kon niet. Two Moons was namelijk al vijf jaar niet te berijden, hij accepteerde geen ruiter en gooide iedereen er meteen af. Hij kon nauwelijks verzorgd worden, viel mensen doelgericht aan en was veel te gevaarlijk. Na dat weekeinde was het voor mij glashelder: we hebben de reis naar Australië opgezegd om dit paard te kunnen kopen. Want één ding was zeker, als ik iets van natural horsemanship wilde leren, dan zou dit paard mijn beste leermeester zijn.'

 

OMGEVING

Als je met een IJslander thuiskomt terwijl je op zoek was naar een leuk springpaard, dan reageert je omgeving waarschijnlijk ietwat verbaasd. En hoewel de eerste reacties op je aankoop dan ook niet erg positief hoeven te zijn, trekken ze vaak weer bij als eenmaal duidelijk wordt dat jullie het prima met elkaar redden. Als de IJslander in kwestie echter ook ziek, agressief en niet te berijden is, dan zijn de reacties vaak ronduit afwijzend. Van 'wat een miskoop', tot 'breng die maar naar de slager', en dat is net wat je als trotse bezitter juist niet wil horen. Niet alleen omdat het betekent dat je omgeving er geen vertrouwen in heeft dat jij dit paard beter kunt maken, maar ook omdat je juist wilt dat anderen ook zien hoe geweldig je droompaard onder al die gebreken is. Het kan echter geen kwaad om de situatie ook eens om te draaien en het vanuit hun standpunt te bekijken: een gebrekkig paard dat na een lang ziekbed alsnog afgemaakt moet worden, heeft een grote emotionele - en niet te vergeten financiële - impact op zijn bezitter. Ellende die je je zou kunnen besparen door een gezond paard te kopen. Een agressief paard is nog een graadje erger, omdat die niet alleen emotionele, maar ook fysieke schade kan toebrengen. Niet alleen aan jou als eigenaar, maar ook aan je omgeving. Een onberekenbaar, agressief of extreem schrikachtig paard is als een Ferrari zonder remmen: niemand wordt erg vrolijk als dochter, vriend of moeder verkondigt dat hij of zij hiermee de snelweg mee op wil gaan. Petra: 'Eigenlijk had mijn familie en vriendenkring er in het begin nog niet eens zo veel moeite mee. Iedereen wist al dat ik wel van een uitdaging hield en dus vonden ze dit gevaarlijke paard prima bij mij passen. Dat was voordat het trailerprobleem aan de orde kwam. Het was niet dat Two Moons gewoon de trailer niet in wilde. Hij sloeg gericht naar mij uit en brak mijn arm op twee plaatsen. Ook toen anderen het daarna gingen proberen, bleef ik maar brillen en spijkerbroeken voor ze vergoeden. Het ging allemaal kapot. Toen hield het begrip van mijn omgeving op. Ik had hem toen bijna anderhalf jaar enkon ‘m inmiddels berijden, maar ineens was ook het trailerladen weer een zeer gevaarlijke bezigheid geworden. Het oordeel was duidelijk. Dat natural horsemanship was niks en werkte blijkbaar niet. Ik moest Two Moons gewoon harder aanpakken, maar daarbij vergaten ze voor het gemak dat dat al vijf jaar lang zonder resultaat was geprobeerd.'

 

WEERSTAND

Ook in haar werk als natural horsemanship trainster komt Petra deze situaties wel tegen. 'Veel mensen met een probleempaard hebben niet alleen te maken met de moeilijkheden die hun paard veroorzaakt, maar ook met weerstand of juist ongevraagde adviezen uit hun omgeving. Dat merk ik ook vaak als ik langskom bij een probleempaard: de eigenaar heeft al van alles geprobeerd, en vaak ook al een hoop van wat door stalgenoten, vrienden en instructeurs aangedragen is. Als je dan zo'n erf op komt, staat er toch een behoorlijk sceptische groep mensen te wachten om te zien wat ik nu weer denk te gaan proberen. Ik ben dan nog een buitenstaander, maar als eigenaar van het paard dat problemen veroorzaakt, word je in feite dag in dag uit met die houding geconfronteerd.' Omdat de paardenmensen in de omgeving het altijd beter weten, ontstaat zo het idee dat juist de mensen die zich makkelijker laten ompraten door verkopers en niet zo sterk in hun schoenen staan met de kneusjes en draken uit paardenland opgezadeld worden. Toch is dat niet zo. Petra: 'Er bestaan geen typische “op-probleempaard-vallers”. Sommige eigenaren zijn inderdaad onzeker, maar anderen juist weer heel sterk. Het is veel eerder een gevoel, een klik, noem het liefde op het eerste gezicht die ervoor zorgt dat je nu precies op dat paard valt, of hij nu problemen heeft of niet.'

 

HERKENNING

Maar terwijl een verliefdheid vaak weer vervliegt als de situatie verandert of moeilijker wordt, lijkt een moeilijk paard zijn eigenaren juist alleen maar sterker aan zich te binden. Waarom vallen we op die verkeerde paarden? Petra: 'Je voelt gewoon dat je dit paard kunt helpen. En je vindt een stukje herkenning. Zo'n paard blijft je confronteren met jezelf. Een agressief of moeilijk paard daagt je steeds uit tot een gevecht. Jouw taak is om je paard te laten ontdekken dat dit gedrag niet meer nodig is, en dat kan alleen door jouw houding naar hem toe radicaal te veranderen.' Dat is een leer- en bewustwordingsproces dat misschien nog wel meer tijd inneemt dan het trainen van het paard zelf. Petra: 'Je begint heel praktisch: mijn eerste stap met Two Moons was het vertrouwen winnen. Dit ging goed, maar ik was soms drie kwartier bezig om het zadel erop te leggen. De meeste dingen die ik van Two Moons vroeg, lukten wel, maar we waren nog lang geen eenheid. Bij het rijden was het heel moeilijk in te schatten waar zijn grenzen lagen, wat regelmatig resulteerde in boksessies in een rengalop en ook in de omgang bleef hij onberekenbaar en agressief. Het dieptepunt was toen ik net na mijn revalidatie van het trailerongeluk een dressuurproef voor mijn I.S.P.H. opleiding af wilde leggen met Two Moons. Dat eindigde in de ambulance. Hij voelde mijn spanning, flipte, ging er in rengalop vandoor en bokte zo fel dat de singelstoten van mijn nieuwe zadel braken. Toen hadden mijn vrienden en familie het écht helemaal gehad. Nu had ik 'alleen maar' mijn heup ontwricht, maar wie zou me gaan duwen als ik in een rolstoel terecht kwam? Mijn schoonmoeder zei 'Nu gaan jullie dat kreng toch wel verkopen?'. Mijn vriend (die mij altijd geholpen heeft met de training van Two Moons) moest er ook nog eens diep over nadenken. We waren er echter van overtuigd dat we dit paard goed zouden kunnen krijgen, en ik kwam er tijdens die weken in bed langzaam achter dat ik, om Two Moons te kunnen helpen, naar mezelf moest kijken om te zien wat ik nog aan mijn gedrag moest en kon veranderen. Ik begon met te realiseren dat alle ongelukken veroorzaakt werden doordat ik mijn eigen spanning aan hem doorgaf of zijn grenzen uit het oog verloor.'

 

SPIEGEL

Paardentrainers houden hun leerlingen nogal eens voor dat het paard een spiegel is. Maar het is een feit dat de meeste paarden zo meegaand zijn dat je heel goed moet turen om in die spiegel jouw onvolmaaktheden te kunnen zien. Een probleempaard is wat dat betreft veel gemakkelijker: elke fout wordt direct gemeld. Bij voorkeur met twee hoeven. 'Two Moons is juist doordat hij zo agressief en bang was de allerbeste leraar geweest die ik me in kon denken. Hij is heel erg trots en sterk en heeft een hele directe manier van reageren. Ik beleerde hem niet, maar hij leerde mij de lessen. En als ik niet luisterde, werden ze gewoon wat harder.' Juist de moeilijke paarden zijn vaak heel gevoelig voor een verkeerde manier van rijden, onduidelijke lichaamstaal en inconsequentie bij de training. Waarom loopt jouw huis-, tuin- en keukenpaard zoveel beter onder je instructrice? Omdat zij precies weet hoe ze haar lichaam wel en niet moet gebruiken om hulpen te geven zonder in de weg te zitten. Betekent dit dat alle probleempaarden alleen aan de paardefluisteraars en professionals voorbehouden zijn? Nee. Want naast dat jij waarschijnlijk de enige bent die inziet dat onder dit monster een droompaard verscholen zit, heeft een probleempaard ook zijn goede kanten. 'Een probleem is een kans om iets te leren. Het paard daagt je uit om kwaliteiten in jezelf te ontwikkelen die hij nodig heeft. Vaak gaat het om het overbrengen van rust, leiderschap en een duidelijke, consequente vorm van communicatie. Je moet daar wel voor open staan maar als je die lessen eenmaal geleerd hebt, neem je ze ook mee naar de rest van je leven. Je wordt er als mens sterker door.'

 

METHODES

Iets anders wat een probleempaard je leert, is om buiten de gebaande paden te denken. Alle reguliere methodes en technieken zijn namelijk vaak al jarenlang op hem losgelaten in een poging om hem weer in het gareel te krijgen. Ook Petra leerde dit al snel.

 

'Two Moons had met alles negatieve ervaringen: verzorgen, rijden, longeren… Ze zijn in totaal vijf jaar lang bezig geweest met pogingen om hem in te rijden. Hij was extreem angstig en vooral erg boos. In mijn zoektocht om toch een band met hem op te bouwen, probeerde ik eens vrijheidsdressuur. Dat was de enige ingang die nog niemand eerder met hem geprobeerd had, en Two Moons vond het helemaal geweldig. Hij had hier namelijk nog geen enkele negatieve ervaring mee gehad en leerde via de vrijheidsdressuur ook de 'negatieve' hulpmiddelen weer te accepteren. Zo werd hij na verloop van tijd helemaal enthousiast als hij de zweep zag, omdat hij die nu verbond met de Spaanse pas en niet meer met een pak slaag.'

 

GELOOF

Als je maar in je paard blijft geloven en accepteert dat hij ook jou een hoop kan leren juist doordat hij zo fel reageert, kan het gebeuren dat je je op een dag opeens beseft dat je vandaag tijdens het poetsen niet gebeten bent. Dat je paard langs die doodenge vuilnisbak liep zonder jou tegen de muur te pletten, dat de oortjes vandaag naar voren stonden toen hij je aan zag komen lopen. Dingen die voor andere ruiters heel normaal zijn, maar die jou wel kunnen laten huilen van geluk. Want diep in dat monster dat de buitenwereld ziet, zit blijkbaar echt die parel verscholen die jij al had gezien. En nog belangrijker: blijkbaar vindt hij jou nu toch ook wel een beetje aardig. Want nietst is mooier dan al die pijn, moeite, bloed, zweet, tranen, liefde en energie die je erin gestopt hebt uit te zien groeien tot een hanteerbaar, gezond en vooral gelukkig paard. En hoe gaat het nu met Two Moons? Petra: Ik ben hem vooral heel dankbaar. Hij heeft mijn leven echt omgegooid, me ook enorm uitgedaagd en veel pijn bezorgd, maar dankzij hem werk ik nu professioneel met mensen en paarden. Langzaam groeide bij mij de droom om met wat ik van mijn eigen paard leerde ook andere paarden en mensen te gaan helpen. Two Moons maakte van dit carrièretutje een echte paardentrainster. Nu is het zelfs precies andersom: op het werk zijn de paarden moeilijk, terwijl thuis een heerlijk vriendelijk paard staat. Je kunt hem nog steeds triggeren en hij zal altijd respect af blijven dwingen. Maar juist dat zelfbewustzijn, die kracht en persoonlijkheid waren ook precies waar ik die dag in de Ardennen voor viel!'