INTERVIEW MET PETRA VLASBLOM
‘Als ik één nare eigenschap heb, dan is het onrust. Ik houd van extreem: de spannendste vakanties, het hardst werken, de achtbaan die het meest over de kop gaat…  Nou hebben paarden een absolute hekel aan onrust. Ik heb dus moeten leren om rust te creëren als ik met paarden werk. Echte rust, want je kunt paarden niet voor de gek houden. En geloof me, als ik dat kan leren, dan kan iedereen dat!’

TWO MOONS
Petra spreekt uit ervaring. In 2001 kocht zij in een opwelling een mishandeld en gevaarlijk paard: Two Moons. Ze was helemaal niet op zoek naar een paard, maar Two Moons raakte haar zo dat ze wel moest. De plannen om met haar vriend naar Australië te verhuizen verdwenen in de prullenbak. Vol goede moed ging ze met Two Moons aan de slag, ervan overtuigd dat ze hem wel weer goed zou krijgen. ‘Ik had tijdens een vakantie in Australië gezien hoe een echte paardenvrouw omging met paarden. Die duidelijkheid en natuurlijkheid, dat vond ik fantastisch. Ik probeerde Two Moons ook zo te benaderen. Hij was acht jaar oud en had de laatste vijf jaar alleen maar gevochten tegen de trainers die hem probeerden in te rijden. En hij won keer op keer. Hij viel echt gericht aan, steigerde tegen je op. Ik werkte met eindeloos geduld, en kwam steeds een klein stapje verder. Kon hem op een gegeven moment zelfs berijden. Maar toch zat het niet goed. Helemaal uit het niets kon Two Moons ineens exploderen. Dan vloog ik er weer af. Meestal rechtstreeks het ziekenhuis in… Je kunt je voorstellen dat iedereen zich ermee ging bemoeien. Het paard moest naar de slager, of ik moest hem maar eens wat harder aanpakken.’

RESPECT
‘Dat harder aanpakken weigerde ik. Two Moons was een trots, maar diep gekwetst paard. Veel mensen vinden dat gek, als je zegt dat een paard gekwetst is. Maar een paard is geen fiets met haar. Het is een levend dier, met emoties, gevoelens en karakter. Paarden voelen van nature feilloos met welke intentie je ze benadert, en wat je onderliggende gevoelens en drijfveren zijn. Dat is goed verklaarbaar vanuit hun geschiedenis als prooidier. Een prooidier is kwetsbaar en moet de bedoelingen van een roofdier goed inschatten: is hij op jacht of loopt hij ontspannen rond met een volle maag? Die sensibiliteit is ook belangrijk omdat paarden sociale dieren zijn en in een kudde leven. De kudde werkt alleen goed samen als de paarden elkaar onderling begrijpen. Zeker in geval van nood – als een hongerig roofdier in de buurt is – moet de kudde als één geheel functioneren en één kant op vluchten.

Maar weinig mensen realiseren zich dat paarden niet alleen stemmingen en intenties van andere dieren oppakken, maar net zo gevoelig zijn voor die van mensen. En de relatie met mensen is van nature niet zo gemakkelijk, omdat wij van oorsprong roofdieren zijn en zij prooidieren. Paarden worden onzeker of laten (voor ons) ongewenst gedrag zien als ze niet begrijpen wat wij willen. Of als we anders doen dan wat we werkelijk voelen. Een paard voelt direct aan of je respect voor hem hebt of niet. Of je echt met hem bezig bent, of dat je eigenlijk nog met je gedachten bij die lastige vergadering van je werk zit. Of die stoere houding klopt, of dat je eigenlijk bang voor hem bent.’

SPIEGELEN
‘Pas toen ik me dit ging realiseren, kwam ik echt verder met Two Moons. Ik werd me bewust van de invloed die mijn eigen mentale staat en gedrag had op Two Moons. Een paard spiegelt degene die met hem werkt. Ik moest mijn eigen onbewuste intenties en emoties achterhalen om een congruente trainer voor Two Moons te zijn, om uit te stralen wat ik daadwerkelijk voelde of wilde. Je kunt wel uiterlijk heel zacht en begripvol doen, maar een paard voelt het feilloos als er onder die oppervlakte heel andere gevoelens schuilen. Je uiterlijke gedrag moet kloppen met je innerlijke emotie, anders zal je paard je altijd wantrouwen. Of je niet serieus nemen, dat komt ook heel veel voor. Klinkt dit vaag? Dat valt wel mee. Iedereen kent wel het ‘niet-pluis’ gevoel dat zich soms opdringt bij een uiterlijk heel aardige persoon. Of je merkt dat je collega onder al die gemaakte vrolijkheid eigenlijk heel verdrietig is. Paarden zijn daar gewoon nog veel gevoeliger voor dan wij mensen.

Ik heb heel hard gewerkt om Two Moons op een duidelijke, respectvolle en begripvolle manier te kunnen trainen. Daarvoor moest ik mijn lichaamstaal goed leren kennen en beheersen, mentaal goed in balans komen en me niet laten leiden door allerlei standaard systemen en oplossingen.’

RUST
Onder mensen praat Petra graag en druk. Maar zet haar bij een paard, en de metamorfose voltrekt zich voor je ogen. Ze straalt ineens rust uit. Rust, vriendelijkheid, maar wel standvastigheid en duidelijkheid. Petra heeft geen standaard systeem als ze met een paard werkt. Ze luistert naar het verhaal van de eigenaar en observeert het paard. Hoe kijkt hij uit zijn ogen? Helder, geïnteresseerd, verdrietig, boos of angstig? Hoe is zijn gedrag? ‘Sommige paarden lopen dwars over je heen, dan maak ik direct mijn persoonlijke ruimte duidelijk. Dat wil zeggen dat ík bepaal hoe dicht het paard bij mij mag komen. Andere paarden zijn juist totaal niet in me geïnteresseerd. Dan probeer ik hun interesse te wekken – bijvoorbeeld door ze met mijn lichaamstaal in een bepaalde richting en in een bepaald tempo te laten lopen. Een heel wantrouwig of diep gekwetst paard zal ik trouwens niet bij me wegsturen. Soms werkt het heel goed om gewoon naast zo’n paard te staan, zachtheid uit te stralen en begrip te voelen. Die intentie – daar is hij weer – begrijpen paarden heel goed en soms is dat voldoende om een goede ingang voor communicatie te vinden.’

LICHAAMSTAAL
Petra is nogal een pietlut in lichaamstaal. Tijdens haar cursussen geeft ze hier veel aandacht aan. Cursisten oefenen eerst met elkaar, zonder paard. ‘Het is heel goed om de motoriek van bepaalde bewegingen eerst zonder paard te oefenen. Anders ben je al zo bezig met het effect op het paard dat je geen aandacht hebt voor je bewegingen. Veel mensen moeten ook over een flinke drempel heen om hun lichaam te gaan gebruiken als communicatiemiddel. Wij zijn dat nauwelijks gewend, we praten en we praten maar.’ Petra laat de cursisten ervaren wat intentie is, door ze met elkaar te laten werken. De een speelt het paard, de ander leidt hem rond. En als je ‘paard’ speelt, ervaar je heel goed hoe dwingend, aardig, onduidelijk of slap de lichaamstaal van een ander kan zijn. Als je na deze oefeningen met je paard gaat werken, kun je veel beter op een duidelijke, non-verbale manier met hem communiceren.

ONGEWENST GEDRAG
Petra heeft nooit een oordeel over het gedrag van een paard. ‘Natuurlijk is er gewenst en ongewenst gedrag. Een paard laat met zijn gedrag zien wat hij in de loop van de jaren heeft geleerd in de omgang met mensen. Soms levert ongewenst gedrag het paard iets op. Dan zal hij dat gedrag gaan herhalen. Een voorbeeld: een paard weigert om de trailer in te gaan. Het lukt de eigenaren niet om hem erin te krijgen. Het ongewenste gedrag wordt beloond: het paard staat niet in de trailer.

Ik zie regelmatig dat eigenaren die het ongewenste gedrag van het paard niet kunnen beïnvloeden, toch steeds gaan oefenen om het probleem op te lossen. Het gevaar daarvan is dat ze (ongewild en onbewust) juist het ongewenste gedrag trainen. Bijvoorbeeld dat paard dat de trailer niet in wil. Bij het ‘oefenen’ lukt het steeds niet om het paard te laden. En wat heeft het paard na vele malen oefenen geleerd: weigeren levert een beloning op. Eigenlijk leert hij dus juist het tegenovergestelde: om niet te laden. Ik noem zo’n situatie ook weleens ‘verkeerd geprogrammeerd’. De eigenaar is – onbewust – bezig om het paard ongewenst gedrag aan te leren. Ik zie dit regelmatig bij problemen met trailerladen, maar ook bij de diverse gedragsproblemen.

GEEN OORDEEL
Vandaar dat ik een paard nooit iets verwijt – hij doet niets om ons te pesten, maar bijvoorbeeld omdat hij onduidelijk behandeld is door mensen. Of omdat hij altijd bovenaan in de rangorde heeft kunnen staan, dus ook boven mensen. Dat ik het paard niets verwijt, wil natuurlijk niet zeggen dat ik ongewenst gedrag accepteer. Ik laat hem heel duidelijk zien welk gedrag wel gewenst is. Bij een te dominant paard bijvoorbeeld door mijn persoonlijke ruimte heel duidelijk af te bakenen. Als een paard dat leert te respecteren, heb je al heel veel gewonnen.’ In dat spel met het paard verliest Petra nooit haar geduld, ze raakt niet geïrriteerd of boos, en blijft respect hebben voor het wezen van het paard. Paarden pakken dat op, en daardoor slaat hun gedrag vaak al vrij snel om naar meewerkzaamheid. Ze erkennen Petra’s leiderschap, maar voelen zich daarbij wel gewaardeerd. ‘Paarden bouwen geen weerstand op tegen mij als persoon, omdat ik rustig en vriendelijk blijf. Ze vinden de opdrachten die ik ze geef misschien niet meteen leuk, maar dat is wat anders dan dat ze bang worden of me gaan wantrouwen. Ze voelen dat ik ze respecteer, en door mijn duidelijke lichaamstaal raken ze niet in verwarring over de opdrachten die ik ze geef. Die combinatie heeft heel vaak succes.’

‘Bij bange, nerveuze en gekwetste paarden schakel ik al mijn verwachtingen uit. Wij mensen hebben zo veel verwachtingen van onze paarden: ze moeten van alles voor ons doen waar zij het nut niet van inzien. Vaak begrijpen ze niet wat we van ze willen, en dan worden we ook nog eens boos als ze het niet goed doen. Als ik zo’n verward, angstig of gekwetst paard in de cirkel heb, doe ik in eerste instantie eigenlijk niets. Ik ben er alleen maar, zonder verwachtingen of opdrachten. Heel vaak komt het paard dan vanzelf naar me toe, en vindt als het ware steun bij mijn aanwezigheid. Pas als ik de interesse en een beetje vertrouwen heb gekregen, ga ik met zo’n paard aan het werk. Vaak zie je de verdrietige of wantrouwende uitdrukking in de ogen dan veranderen in plezier of vertrouwen. En dan weet ik weer dat ik het mooiste werk van de wereld heb!’

DE EIGENAAR
Petra kan veel problemen bij paarden oplossen, maar hoe gaat het dan verder? Als het paard met Petra zo de trailer op loopt, doet hij het dan ook bij de eigenaar?
‘Daar heb ik me in het begin erg in vergist. Ik leerde het paard inderdaad dat de trailer niet eng was, maar vergat om de eigenaar ook iets te leren. Het gevolg was dat het paard na een paar keer opnieuw ging weigeren. En dan belde de eigenaar mij weer. Toen ik een keer na middernacht in de auto zat omdat een klant al uren bezig was zijn paard te laden en het echt niet lukte, besefte ik dat het anders moest. Tegenwoordig moet de eigenaar eerst naar een theorie-avond komen waarin ik uitleg hoe het gedrag van paarden in elkaar zit, en waarom we zo vaak ‘probleemgedrag’ tegenkomen. Nadat ik met het paard gewerkt heb, oefen ik samen met de eigenaar om te voorkomen dat ik later weer terug moet komen. Kennisoverdracht is, naast het trainen van paarden, een zeer belangrijk onderdeel van mijn werk. Een eigenaar heeft er natuurlijk niets aan dat ík zijn paard kan laden. Hij moet het juist zelf kunnen, alleen dan is de training geslaagd.

Petra Vlasblom volgde een driejarige studie aan de ISPH (International School for Professional Horsemanship), een holistische paardenopleiding in België. Inmiddels werkt ze daar ook als docente. Daarnaast volgde Petra vele cursussen en workshops op het gebied van communiceren met paarden, dressuur, didactiek, coaching en natural horsemanship. Op dit moment volgt zij een studie gedragstherapie voor paarden en heeft ze een diverse workshops en een jaaropleiding bij Klaus Ferdinand Hempfling in Denemarken gevolgd. U kunt bij Petra terecht voor individuele consulten als u een probleem hebt met een paard. Verder geeft Petra praktijkcursussen en theorieavonden aan groepen geïnteresseerden.