‘Ik zorg bijna dagelijks voor Surprise’, vertelt Anne. ‘Sups eigenaresse Olga heeft een kindje gekregen, daarom heeft zij wat minder tijd voor hem. Ik rijd Sup nu een jaar en ben erg blij met hem. Het is een leuk, leergierig paard. We krijgen privélessen dressuur en zijn net gestart in de B. In drie wedstrijden zes winstpunten, het gaat dus lekker.’ Anne heeft geen auto met trailer en daarom rijdt ze onder de man naar wedstrijden. In de buurt van haar stal zijn twee locaties waar ze terecht kan. ‘Eentje dichterbij, de ander op een uurtje rijden’, zegt Anne, die het ritje niet als vervelend ervaart. ‘Dan zijn we lekker opgewarmd als we mogen starten’. Toch gaat dat opwarmen vaak net iets anders dan Anne zou willen. Want hoe ontspannen Suprise doorgaans ook is, wanneer hij naar buiten moet, haalt hij de hele trukendoos open om snel weer terug op stal te zijn. 

 

Haperen 

‘Het begint met stilstaan. Als ik dan druk geef met mijn kuit gaat hij omhoog. Hij draait daarbij alle kanten op. Als ik hem zijn gang zou laten gaan, ging hij zeker in een rechte lijn naar huis’, zegt Anne die niet bang, noch nijdig wordt van dit gedrag. ‘Het is gewoon heel erg vervelend, want Sup zit zichzelf hiermee in de weg. Als hij gewoon doet, hebben we een lekker ontspannen rit. Maar hij maakt er steeds een hele show van. Heel vermoeiend.’ Toch kon Suprise ooit probleemloos in zijn eentje naar buiten. Op welk moment het gedrag dan is ontstaan, weet Anne niet precies meer. Al heeft ze wel een vermoeden: ‘Vanaf onze stal loopt een zandpad het bos in. Ik rijd regelmatig buiten, omdat ik een afwisselende training gezond vind. Buiten kan Sup lekker rechtuit lopen en tempo’s wisselen. Dat is goed voor zijn lijf en zijn geest. Zelf geef ik niks om een beetje slecht weer. Ik zal heus een keer met onstuimig weer zijn uitgereden. Ik kan me voorstellen dat het weigeren en steigeren zo is ontstaan: uitgereden met harde wind of regen, Sup ergens van geschrokken en op zijn achterste benen, en ik na wat aandringen toch naar huis. Want wie wil er in de regen met een onwillig paard op een zandpad staan haperen?’

 

Wat Anne wel weet, is dat Surprise regelmatig succes heeft gehad met zijn optreden. ‘Langs het zandpad vanaf onze stal loopt een sloot. En op de een of andere manier draait hij daar heel handig naartoe, alsof hij weet dat ik het opgeef als ik eenmaal half boven de sloot hang. Dat is ook zo: ik ben helemaal niet bang van Sup, maar om met paard en al achterover in de sloot te slaan vind ik een eng idee. Op dat punt heb ik vaak genoeg de handdoek in de ring gegooid en ben ik naar stal teruggekeerd.’ 

 

Anne probeert op allerlei manieren te werken aan Suprises gedrag. ‘Ik heb geprobeerd steviger door te drukken, zonder resultaat. Ik heb geprobeerd of hij na een intensieve training in de bak nog puf genoeg had om zich buiten te verzetten. Dat loste niks op. Ik ben uitgereden met een ander paard erbij. Dat gaat met het ene paard beter dan met het andere. Ik heb hem aan de hand het bos in geleid. Ook dat ging prima, totdat ik op wilde stappen. Dan zet hij de thuistocht alvast in. Op de een of andere manier komen mijn hulpen gewoon niet meer door als hij in zijn hoofd heeft dat hij terug naar stal wil.’ Natuurlijk heeft Anne uitvoerig contact met Surprises eigenaresse over zijn gedrag. ‘Olga heeft het zelf ook een aantal keren geprobeerd en kwam tot dezelfde conclusie als ik: hier moet een professional naar kijken. Je kunt zelf gaan aanmodderen, maar we vinden: dit probleem moet snel en deskundig worden aangepakt. Ik ben blij dat Petra tijd voor ons heeft. Ik ken haar methode en ik ben benieuwd hoe ze die gaat inzetten bij Sup. Of ik over een paar weken zonder problemen weer naar een wedstrijd kan rijden? Ik heb er de volste vertrouwen in!’ 

 

Gedragstrainer Petra Vlasblom: ‘Dit moet je nooit alleen willen oplossen’

Surprises gedrag kan twee oorzaken hebben. Of hij voelt zich onveilig en wil zo snel mogelijk terug naar de kudde – dit is verlatingsangst – of hij heeft moeite met het accepteren van het leiderschap van zijn ruiter. Pas als je weet wat de onderliggende oorzaak van het probleem is, kun je met de juiste training aan het probleemgedrag gaan werken. Heeft het paard verlatingsangst? Dan heb je te maken met een diepgeworteld, instinctief gevoel van onveiligheid; dat probleem los je niet in twee sessies op. Heeft het paard moeite met je leiderschap, dan is dat relatief makkelijker te trainen. In het algemeen geldt: een paard dat niet meer naar de hulpen van de ruiter luistert, is een gevaar voor de omgeving, de ruiter en zichzelf. Dit soort problemen moet je dus nooit in je eentje of met onervaren hulp op willen lossen.’

 

Tijdens de eerste gedragssessie vraagt Petra Anne om naar de plek te rijden waar Surprise zijn kunsten vertoont. Omdat Anne aangeeft dat Surprise geen probleemgedrag vertoont als er iemand naast loopt, volgt Petra het duo op veertig meter afstand. Surprise loopt rustig het stalterrein af, loopt rustig het zandpad af, en begint dan opeens te weigeren. Het weigeren wordt knijpen met zijn billen, gevolgd door steigeren en proberen weg te stuiven. En inderdaad: Surprise zoekt daarbij handig de sloot op. Petra: ‘Anne bleef rustig en netjes zitten, echt respect! Maar toen Surprise richting sloot ging, zag ik de angst op haar gezicht. Logisch, dat is ook echt een nare situatie. Surprise vertoonde niet de kenmerkende stresssignalen van verlatingsangst, zoals mesten, hinniken, grote ogen en een versnelde hartslag. Surprise heeft op een gegeven moment succes gehad met staken en steigeren en is dat gedrag steeds gaan herhalen als hij om wat voor een reden dan ook geen zin meer had om verder te lopen. Het is precies zoals Anne zei: hij heeft te vaak succes gehad.’

 

Omdat aan het probleem werken naast de sloot te gevaarlijk is, neemt Petra Anne en Surprise mee aan de hand, verder het bos in. ‘Ik zeg altijd: zwemmen leer je eerst in een kikkerbadje, pas later in het diepe. Dat geldt bij paarden net zo: je moet klein beginnen en bij succes de training steeds ietsjes uitbreiden. We vonden een pad met aan weerszijden bosjes. Daar kon Surprise eigenlijk alleen naar voren of naar achteren. Ik blokkeerde de weg terug naar stal, zodat de keuze nog beperkter werd. Ik bleef een eindje achter lopen met een leadrope met daaraan een kort, dun touwtje. Bij het ronddraaien van de leadrope maakt dat touwtje een zwiepend geluid. Dat vinden paarden wat onprettig of spannend, waardoor ze de keuze maken: gewoon rechtdoor lopen. Surprise had dat principe vrij snel door. Steeds als hij ging staken, draaide ik met de leadrope achter hem. Liep hij door, dan stopte ik het zwiepen. Natuurlijk kan een paard ook proberen om door het zwiepende touw heen te lopen of zelfs door mij heen te lopen – dat heeft Surprise tijdens de tweede sessie ook geprobeerd. Maar ik heb de techniek, ervaring en snelheid om te zorgen dat dat niet gebeurt. Om deze reden raad ik aan dit probleem altijd met een professional aan te gaan.’

 

Petra en Anne oefenen ongeveer een uur in het bos, waarbij Surprise regelmatig gaat staken. Zodra hij staakt, leert Anne een aantal handelingen in een vaste volgorde te doen: ‘Eerst heel diep uitademen. Dat vinden mensen soms onzin, maar als je ‘naar je tenen’ uitademt, breng je jezelf en je paard tot rust. Paarden zijn zoveel meer gevoeliger voor lichaamstaal dan mensen….’ Na het uitademen moet Anne been geven. Zodra Surprise geen gehoor geeft aan Annes hulp, begint Petra achter hem te draaien met de leadrope. Zodra Surprise naar voren gaat, stopt Petra met draaien, neemt Anne de druk op de teugels en de kuit weg en wordt Suprise beloond met de stem en een klopje. Anderhalf uur later staan Anne, Surprise en Petra weer op stal. Maar Petra heeft niet het gevoel dat Anne nu alleen erop uit kan. ‘Hoewel Surprise Annes hulpen weer begon te accepteren, zag ik dat we er nog niet waren. We spraken af om na een week verder te trainen. In de tussentijd moest Anne even niet naar buiten met Surprise. Dit om te voorkomen dat hij zonder mijn begeleiding weer zijn gang kon gaan en daarmee de stijgende lijn van de training zou onderbreken.’ Hoe het Anne en Suprise verging tijdens de tweede sessie? Dat vertellen Anne en Petra in de volgende editie van Hoefslag.

HOEFSLAG 2017 Hoe is het met…Surpise?

Surprise heeft en heel spannende verrassingsact: tijdens de buitenrit steigert en draait hij net zolang tot zijn berijder de handdoek in de ring gooit. Zijn favoriete plek om ‘te klieren’: pal naast de sloot…

 

Na een eerste gedragssessie met Petra Vlasblom weet Anne Schalekamp dat het gedrag van Surprises te maken heeft met het niet accepteren van haar leiderschap. Van echte verlatingsangst is geen sprake, daarvoor is zijn gedrag te kalm. Zo vertrekt Surprise rustig van stal, heeft geen grote ogen, geen gespannen lichaamshouding, hij mest niet onrustig en hij roept niet naar zijn kudde. Toch wil hij op een bepaald moment tijdens de rit terug naar zijn kudde; gedrag dat weliswaar wordt ingegeven door zijn natuur, maar niet wenselijk is en zelfs gevaarlijk kan zijn. Op het moment dat Surprise huiswaarts wil, komen Annes hulpen niet meer door en accepteert Surprise Annes leiderschap niet meer. Omdat Anne het steigeren naast de sloot te gevaarlijk vindt, heeft Surprise in het verleden bovendien vaak succes gehad met zijn verrassingsact. Kortom: het vervelende gedrag is vaak bevestigd. 

 

Tijdens de eerste sessie gaan Anne en Petra het bos in met Surprise. Omdat steigeren naast een sloot echt gevaarlijk is, stelt Petra voor om een meer veilige plek op te zoeken om te trainen. Op een pad dat links en rechts begrensd wordt door bossage begint de training. Door een precies getimede samenwerking tussen Petra en Anne leert Surprise dat steigeren en omdraaien niet gewenst is. Hoewel hij tijdens de training hevig zijn best doet om duidelijk te maken dat hij toch liever naar huis gaat, snapt hij na anderhalf uur trainen wat de bedoeling is. Toch wil Petra nog een keer trainen met Anne en Surprise. ‘Ik wilde in meer situaties met hem oefenen, ook naast de sloot’, zegt Petra. ‘We waren onze training in een relatief veilige omgeving gestart. Maar Surprise moet ook gewoon langs die sloot lopen; het punt waarop hij zo vaak succes heeft gehad.’ 

 

Een week later is Petra weer ter plaatse en gaan zij en Anne met Surprise het bos weer in. De training begint weer exact hetzelfde als de eerste keer. Petra: ‘Maar het viel mij op dat Anne veel zelfverzekerder was. Toen Surprise een aanzet gaf om te aarzelen en te gaan steigeren, kwamen haar hulpen meteen door en liep Surprise toch door. Dat was een mooie bevestiging voor beiden. Surprise had inmiddels al een paar keer ervaren dat zijn discussie niks oplevert en Anne merkte dat zij de controle over Surprise terugkreeg.’ Na het oefenen in stap, moet Anne hetzelfde oefenen in draf. En daarna in galop. Als Surprise in alle gangen gewoon zijn weg – steeds in de richting van stal af – vervolgt, wordt het tijd voor de volgende stap. ‘In de training wil je steeds de grens opzoeken. Door die grens steeds een klein stukje te verleggen, bouw je een training op. Merk je dat het niet gaat? Dan ga je weer een stapje terug. Zo hebben we het ook met Surprise aangepakt. We hebben steeds plekken opgezocht die iets opener waren dan de vorige plek. Omdat het paard steeds minder begrensd wordt, heeft hij meer kans om alle kanten op te draaien. Maar het ging super! Op een bepaald moment hebben we getraind bij een meertje. Hoewel hij daar wel probeerde te vluchten en door mij heen te rennen, kon Anne Surprise toch weer snel tot te orde roepen. Toen we het idee hadden dat ook dat goed ging, zijn we naar het pad langs de sloot gegaan. Daar had Surprise het meeste succes gehad met zijn gedrag, daar was zijn verzet het heftigst. Maar…hij vertoonde geen enkel verzet! Anne kon Surprise gewoon doorrijden. Mijn hulpen waren niet nodig.’