Finn is bang en laat zich niet meer aanraken.

Finn 2018 Soms komen er paarden op je pad die je iets laten zien wat woorden nauwelijks kunnen vangen. Paarden die je raken tot in je ziel, omdat ze je dwingen om écht aanwezig te zijn. Finn was zo’n paard. Zijn verhaal raakt diep, niet alleen omdat het gaat over angst en herstel, maar ook omdat het laat zien wat er mogelijk is als mens en dier elkaar ontmoeten vanuit rust, veiligheid en verbinding.

EEN VERLEDEN VOL WANTROUWEN

Finn was een prachtig, mooi en gezond paard, maar met een verleden vol wantrouwen. Hij werd meerdere keren aangeboden bij de slager, simpelweg omdat hij “te lastig en te moeilijk” was. Hij liet zich niet of lastig aanraken, was regelmatig niet te benaderen en zijn wantrouwen en angst voor de mens was groot. En toch, achter die gespannen ogen, zat iets zachts. Alsof hij wilde zeggen: “Ik wil wel, maar ik durf niet.”

EEN LAATSTE KANS 2Moons gediplomeerde instructeurs Sandra en Ingrid Smits besloten hem een kans te geven. Ze haalden hem weg van de plek waar hij voor de laatste keer zou worden weggestuurd. Ingrid nam hem mee naar stal, maar de volgende dag belde ze: “Peet, zou jij eens kunnen komen? Ik kan hem niet meer benaderen”. Finn had zich volledig afgesloten. Zodra iemand te dichtbij kwam, draaide hij zijn achterhand naar je toe, klaar om te vluchten of, als dat niet kon, te vechten. Niet uit boosheid, maar uit pure angst. Een bang paard probeert altijd te overleven: door te vluchten, te vechten of zich af te sluiten. Dat gedrag komt niet voort uit koppigheid of dominantie, maar uit een zenuwstelsel dat overspoeld is door dreiging.

DE EERSTE ONTMOETING

Toen ik Finn ontmoette, voelde ik direct zijn spanning. Hij was erg bang. In het filmpje dat we maakten, zie je het goed: zijn hele lichaam zegt “Blijf uit mijn buurt.” Ik wist dat ik hem niet kon overtuigen met gedragstraining of druk. Hij stond op stal, hij kon er niet uit omdat we hem niet te pakken kregen, dus veel opties waren er niet. De enige weg was verbinding maken, echte, voelbare verbinding op het niveau van het zenuwstelsel. En daar komt kennis van de Polyvagaal theorie bij kijken.

WAT IS POLYVAGAAL THEORIE?

De Polyvagaal theorie, ontwikkeld door dr. Stephen Porges, beschrijft hoe ons zenuwstelsel voortdurend scant of we veilig zijn of in gevaar. Dat gebeurt onbewust, via de nervus vagus, een zenuw die onze hersenen, hart, longen en organen met elkaar verbindt.

Er zijn drie hoofdroutes die het zenuwstelsel kan nemen:

1. 🟢 Ventrale vagale staat • veiligheid en verbinding. Hier is het lichaam ontspannen.

   Er is nieuwsgierigheid, zachtheid, openheid en ruimte voor contact.

2. 🟠 Dorsale vagale staat • bevriezen of afsluiten. Als de dreiging te groot wordt, sluit het systeem zich af. Er is geen energie meer om te reageren, alleen overleven.

3. 🔴 Sympathische staat • vechten of vluchten. De spanning stijgt, hartslag versnelt, spieren spannen zich. Het lichaam maakt zich klaar om te reageren op gevaar.
   

Finn leefde jarenlang tussen de oranje en rode zones. Zijn lichaam kende geen rust meer en elke poging tot contact werd automatisch vertaald naar gevaar.

DE EERSTE STAP: VEILIGHEID BIEDEN

Toen ik Finn benaderde, was mijn doel niet om hem iets te leren, maar om hem te laten voelen dat hij veilig was. Dat begon bij mezelf: mijn ademhaling vertragen, mijn blik verzachten, geen verwachtingen hebben. En alleen maar liefde, rust, respect, vertrouwen en nederigheid uitstralen. Ik liet hem voelen dat ik er was om hem te helpen en dat ík in een ventrale en dus veilige staat was. Dat was nieuw voor hem. Je zag zijn verwarring, maar ook zijn  nieuwsgierigheid. En toen gebeurde het onverwachte: in plaats van dat ik hem benaderde, begon Finn míj te naderen. Langzaam draaide Finn zich meer naar mij toe, steeds een stukje dichterbij. Zijn zenuwstelsel herkende de rust, de kalmte, de veiligheid en vertrouwen en dat voelde prettig voor hem.

INTENSE AANRAKING

De eerste echte aanraking ging per ongeluk en was intens. Finn schrok, deinsde achteruit en keek met grote ogen van spanning. Alsof hij dacht: “Hey Petra, ben jij eigenlijk wel of niet te vertrouwen?” Langzaam, met veel liefde en zachte aanwezigheid, begon hij zich te ontspannen en durfde hij zich over te geven. Zijn ademhaling zakte, zijn spieren ontspanden en zijn blik werd zachter. Je ziet duidelijk het moment waarop zijn zenuwstelsel overschakelde naar veiligheid. Hij liet zich weer aanraken en meteen daarna veranderde zijn houding, van angst en wantrouwen naar een zelfverzekerde, trotse uitstraling. Finn ontdekte op dat moment dat contact met een mens ook fijn kon zijn. Dat een aanraking niet altijd pijn hoeft te doen en dat verbinding maken met een mens helend kan zijn.

SPIEGEL VOOR DE MENS

Finn bleef daarna nog lange tijd bij Ingrid. Zij waren een geweldige combinatie en de liefde tussen die twee spatte eraf. Ingrid kon Finn uiteindelijk inzetten in haar lessen, waarin hij een prachtige spiegel bleek voor iedereen die hem ontmoette. Hij liet mensen voelen wat échte verbinding is en hoe jouw eigen zenuwstelsel invloed heeft op dat van het paard en andersom. Finn nodigde uit tot bewustwording:“Wat straal ik uit? Wat voelt het paard bij mij? En kan ik veiligheid brengen, in plaats van iets te eisen?” Hij was een leermeester in stilte. Een spiegel die niet oordeelde, maar enkel reageerde op de energie van de ander.

GEDRAG IS EEN TAAL

Helaas is Finn na een koliekaanval overleden. Maar zijn prachtige lessen blijven. Hij heeft ons laten zien hoe diep wantrouwen kan zitten en hoe groot het vermogen tot herstel is, als we echt durven voelen en verbinden. Zijn verhaal herinnert ons eraan dat gedrag altijd een taal is. Dat achter elk “moeilijk” paard een zenuwstelsel schuilt dat om veiligheid vraagt. En dat heling begint bij de gemoedstoestand van de mens en niet bij technieken.

Ik ben dankbaar dat ik Finn zijn verhaal en beelden van Ingrid mag delen om het belang van de Polyvagaal theorie zichtbaar te maken: de kracht van het zenuwstelsel in relatie tot veiligheid, verbinding en vertrouwen. Lieve Finn. Dank je voor de lessen die je ons gaf. Je hebt ons laten voelen en zien wat de helende werking is van echte verbinding.

REFLECTIE

Finn’s verhaal nodigt uit tot zachtheid. Tot vertragen, luisteren en ademen en tot kijken met zachte ogen, niet alleen naar het paard, maar ook naar jezelf. Misschien herken je het wel: dat jouw eigen spanning, haast of onzekerheid invloed heeft op de verbinding met je paard. Finn laat ons zien dat het anders kan. Dat veiligheid de basis is. Altijd. 

Veel liefs, Petra